دوستان خوب است کمی در مورد وضعیت مردم(قوم) هزاره بی اندیشیم.
مناطق هزاره جات یکی از فقیرترین و محروم‌ترین مناطق افغانستان است. که در کوهستانات مناطق مرکزی قرار دارد. که در آن یک قومی به نام هزاره ها زندگی می کنند، این قوم در طول تاریخ با نام و نشان خاص می باشند. فرهنگ دوست، اهل معارف اجتماعی، مهربان، کاشف، متحد و عادل. که علما، تاریخدانان، نویسندگان مردان بزرگی دارند. ولی فقر و محرومیت شان از این است که: اولاً مناطق کوهستانی و خشک است ثانیاً در دوران حاکمان افغانستان ( که به نوع خود جباران) بودند ظلم می کردند و این مردم حق و حقوقی را نمی دادند.
در دوران جهاد و مقاومت علیه رژیم سرخ شوری وقت سهم فعال داشته، همچنان در بیرون راندن گروه تروریستی طالبان که توسط گروه استخباراتی پاکستان تشکیل شده بود نیز نقش بارز داشت. بعداً برای آوردن صلح و امنیت برای مردم و آرامی کشور نقش عمده داشته و در تاریخ ۹/۱۰/۲۰۰۴ انتبخابات ریاست جمهوری که جناب آقای حامد کرزی انتخاب شد دارای یک معاون رئیس و تعداد وزیر است. که با آن هم قابل قبول یک قومی چون هزاره نیست. این قوم در راه کسب تعلیم و تربیه بطور گستره سیع وتلاش می ورزند.
اما در مناطق هزاره جات در سال‌های اخیر، خشکسالی شدید و شرایط سخت را در بر گرفته است. دسترسی به مراکز صحی و مرگ و میر کودکان و مادران در این مناطق از همه نقاط دیگر این کشور بدتر است. زنان و دختران هزاره برای دسترسی به آموزش و مراقبت صحی با مشکلات خاصی روبرو هستند. دلایل اصلی که خانواده‌ها دختران را در خانه نگه می‌دارند عبارتند از: فاصله زیاد بین مکاتب، کمبود معلم زن، سطح نسبتا بالای فقر که باعث می‌شود کودکان را برای کار بیرون از خانه بفرستند.
با تحمل نمودن این همه مشکلات در این سال گروهی اغتشاش گر (بنام کوچی) که طی فرمان عبدالرحمن غدار بالای سر این مردم اضرایل گشته به این مناطق حمله ور باعث خرابی و به آتش کشیدن وسیع خانه‌ها، مزارع و اموال ساکنین (هزاره ها) منجر شد، و بنا به گزارش‌ها دست کم(25-30) نفر کشته شدند و هزاران نفر دیگر به دلایلی از مناطق شان مهاجر شدن و تعدادی هم نسبت به نبود جای مناسب و صحی در معرض بیماری‌ها قرار گرفتند. تا موقعی که یکی پس از دیگر رهبران این مردم از مقامات انتقاد کرده و دولت را به نارسایی و ضعف محکوم و حتی باعث اعتصاب غذائی یکی از رهبران (حاجی محمد محقق) شد و تظاهرات مردمی را هم درپی داشت.
در قانون اساسی افغانستان: حقوق مدنی و سیاسی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، محو همه اشکال تبعیض نژادی و قومی تبعیض بر اساس قومیت را منع کرده‌اند. با آنهم در دستگاه های حکومتی و دولتی افغانستان تبعیض وجود دارد.
افغانستان یک کشور امضا کننده تعهد بین‌المللی حقوق بشر، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، حقوق محو همه اشکال تبعیض نژادی است. این تعهد ممنوعیت فوری تبعیض علیه اقلیت‌ها در تأمین حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی میباشند حق آب و غذا، حق آموزش، حق برخورداری از بالاترین سطح صحی، حق مشارکت ملی در حیات فرهنگی الزام‌آور کرده است. نه تنها از بالاترین سطح آن برخوردار نیست بلکه از سطوح پایین هم محروم میباشند. گزارش ها حاوی از آن است که مقامات دولتی افغانستان در اجرای این تعهدات بین‌المللی و بن کوتاهی میکنند.
در بیان خود از برنامه انکشاف ملی یاد آوری می شوند که شامل ( تامین امنیت، حکومت داری، حاکمیت قانون، تحقق عدالت اجتماعی، حقوق بشر، انکشاف اقتصادی و اجتماعی) ولی هیچ یک بصورت عادلانه اجرا و تأمین نمی گردد فقط به زبان است که میگویند از عمل خدا داند.
چنانچه در بعضی مناطق (مناطق جنوبی و جنوب شرقی) بازسازی بصورت وسیعی جریان دارد. ولی مناطق هزاره جات که یکی از مناطق نیازمند به این بازسازی و نوسازی است هیچ خبری از بازسازی و نوسازی نیست. در مناطق که خیلی هم ناآرامی وجود دارد و در روز چندین حمله گروه طالبان و انتحار صورت می گیرد. عدالت اجتماعی تأمین میگردد اما در مناطق هزاره جات که یکی از مناطق امن کشور بوده هیچ خبر از برنامه بازسازی خبری نیست، اگر بهانه دولت امنیت باشد درمناطق هزاره جات امنیت بطور کامل برقرار است. آنرا باشد چون بقول آنها مناطق دور دست است همین کابل پایتخت را مشاهده کنیم که در آن عدالت اجتماعی واقعی برقرار است. مثلاً مناطق از اکثریت گرا دیگر اقوام زندگی دارند از انرژی برق و بعضی جاها از آب استفاده می کنند. ولی در منطقه هزاره نشین دشت برچی (غرب کابل) از این نعمت ها محروم است، و آن مردم منتظر عدالتی است، که رئیس جمهور وعده داده است. این است صداقت مردم ما که درمورد عهد و پیمانی را که به دولت بسته است به پای آن ایستاده است. و دست به هیچ گونه خشونتی نزده است.
به آرزوهایی خویش ایمان بیاورید و آنگونه نسبت به آنها باندیشید که گویی بزودی رخ می دهند
آزادی حقیقی آن نیست که هرچه میل داریم انجام بدهیم ، بلکه آن است که آنچه را که حق داریم بکنیم .